وظایف اخلاقی نامزدهای انتخابات

(یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَ لَا یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضًا أَیُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَنْ یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتًا فَکَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِیمٌ) (1) ای کسانی که ایمان آورده اید، از گمان فراوان بپرهیزید زیرا پاره ای از گمان ها در حد گناه است و در کارهای پنهانی یکدیگر جست و جو مکنید و از یکدیگر غیبت مکنید آیا هیچ یک از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ پس آن را ناخوش خواهید داشت و از خدا بترسید، زیرا خدا توبه پذیر و مهربان است. قال الامام الصادق علیه السلام.«اذا اتهم المؤمن أخاه انماث الایمان من قلبه کما ینماث الملح فی الماء»؛ هرگاه مؤمن به برادر دینی خود تهمت بزند، ایمان در قلب او از میان می رود، همچنان که نمک در آب، ذوب میشود.(2)
 

پرهیز از تخریب

حضرت امام (رضی الله عنه): از آقایان کاندیداها و دوستان آنان انتظار دارم که اخلاق اسلامی - انسانی را در تبلیغ برای کاندیدای خود مراعات و از هرگونه انتقاد از طرف مقابل که موجب اختلاف و هتک حرمت باشد خودداری نمایند.(3)
 
حضرت امام (رضی الله عنه): حیثیت و آبروی مومن در اسلام از بالاترین و والاترین مقام برخوردار است و هتک مومن چه رسد به مومن عالم از بزرگترین گناهان است و موجب سلب عدالت است.(4)
 

ایمان و اعتقاد به: خدا؛ انقلاب؛ قانون؛ مردم

 نامزد انتخابات اولا باید به خدا و به این انقلاب و به قانون اساسی و به این مردم ایمان و اعتقاد داشته باشد.(5)
 

تعهد تدین؛ توانایی

(...وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ کَانَ مَسْئُولًا) (6) و به عهد (خود) وفا کنید که از عهد سؤال میشود. تعهد را، تدین را، آمادگی را، توانائی ها را بسنجیم؛ طبق تشخیص عمل کنیم. اگر من و شما که می خواهیم رأی بدهیم، با نیت صادق و خالص و برای انجام وظیفه و برای آینده ی کشور وارد میدان شویم و بخواهیم تصمیم بگیریم، ان شاء الله خدای متعال هم در این صورت با دل های ما را هدایت خواهد کرد. خدای متعال دل ها را ان شاء الله هدایت میکند، به شرط این که آحاد مردم ما حقیقتا درصدد این باشند که وظیفه شان را انجام دهند. بارها گفته شده است که انتخابات، هم حق مردم است، می هم وظیفه ی مردم است؛ هم باید حق را استنقاذ کنیم، هم باید وظیفه را بخوبی انجام دهیم. این انتخابات، یک چنین حالتی دارد.(7)
 
امیرالمؤمنین (علیه السلام) در نامه خطاب به مالک اشتر برای تعیین و گزینش مسؤولان و کارگزاران می فرمایند: «و اجعل لرأس کل أمر من أمورک رأسا منهم لا یقهره کبیرها و ولا یتشتت علیه کثیرها»؛ ای مالک! برای هر یک از کارهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی خود، مدیر و رئیسی را تعیین کن، مدیری که دارای دو ویژگی باشد:«بزرگی و عظمت کار، او را ناتوان و مغلوب نسازد و زیادی وی و تراکم کار، رنجورش نکند.»(8)
 
همچنین امیرالمؤمنین (علیه السلام) در همین نامه خطاب به مالک اشتر فرموده اند:«پس برای مشاغل کلیدی از سپاهیان و لشگریان خود کسی را انتخاب و مسئول بنما که در برابر دشواری ها و پیش آمدهای سخت و تلخ استوار باشد و مصیبت های بزرگ وی را از پا ننشاند. فردی باشد که هنگام ناتوانی و ضعف دیگران بر او ضعف و ناتوانی غالب نشود و بر اثر بی خیالی دیگران بی تفاوت نگردد.»(9)
 
ایشان در جای دیگری از همین نامه به مالک می فرماید که به اهل شجاعت بپیوندد و آنها را به عنوان کارگزار انتخاب نماید: «ثم الصق بذوى.. الشجاعه.»(10)
 

شجاع؛ دارای روحیه مقاوم

 «.. ثانیا دارای روحیه ی مقاوم باشد. این ملت اهداف بلندی دارد، کارهای بزرگی دارد، تسلیم نیست، کسی و نمی تواند با این ملت با زبان زور حرف بزند. کسانی که د د ر رأس قومی اجرائی قرار می گیرند، باید کسانی باشند که در مقابل فشارهای دشمنان مقاوم باشند؛ زود نترسند، زود از میدان خارج نشوند؛ این یکی از شرط های لازم و است.»(11)
 

پایبند به: انقلاب؛ ارزش ها: منافع ملی؛ تدبیر جمعیت  

هر کسی می آید، پایبند به انقلاب، پایبند به ارزش ها، پایبند به منافع ملی، پایبند به نظام اسلامی، پایبند به عقل جمعی، پایبند به تدبیر باشد. اینجوری باید این کشور را اداره کرد. کشور، کشور بزرگی است؛ ملت، ملت باعظمتی است؛ مسائل تشویق کننده و مبشر، فراوان است؛ مشکلات هم بر سر راه هر ملتی، و از جمله بر سر راه ما وجود دارد. آن کسانی که آماده ی این میدان می شوند، باید با کمال قوت، با کمال قدرت، با توکل به خدا، با اعتماد به توانائی های این ملت پیش بروند.(12)
 

آرامش سیاسی

قال الامام الصادق علیه السلام: «ثلاثة أشیاء یحتاج الناس الیها: الأمن والعدل والخصب» ؛ سه چیز است که همه مردم به آنها نیاز دارند: امنیت، عدالت و آسایش.(13)
 
راه درست، راه قانون است. همه تابع قانون باشند، همه تسلیم قانون باشند. گاهی ممکن است یک قانون، صد درصد درست هم نباشد، اما از بی قانونی بهتر است. گاهی ممکن است در یک بخشی، یک خطائی هم از مجری قانون سر بزند که من و شما بفهمیم او در اجرای قانون این خطا را کرده است؛ اما اگر نتوانیم آن را از طریق قانونی اصلاح کنیم، تحمل آن بهتر است از این که باز بی قانونی کنیم؛ از راه بی قانونی بخواهیم آنچه را که به نظر ما خطا است، درست کنیم. قانون، معیار بسیار خوبی است؛ وسیله ای است برای آسایش کشور، آرامش کشور، حفظ وحدت ملی، ادامه ی راه عمومی.(14)

ترجیح مصالح نظام بر مصالح حزبی و جناحی

در انتخابات باید منافع نظام، منافع کشور، مصالح کشور بر مصالح حزبی و جناحی و شخصی و امثال اینها ترجیح داده شود و نظرات، نظرات شفاف و روشنی باشد؛ معلوم باشد که چه می خواهند. اگر چنانچه یک چنین انتخاباتی ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ و حضور بیش از ۸۰ درصد واجدین شرایط انجام بگیرد، این بلاشک به نفع نظام، به نفع پیشرفت کشور و به نفع مردم خواهد بود؛ نظام را زنده و بانشاط نگه می دارد و پیش می برد.(15)
 

قصد خدمت، نه قدرت طلبی و جمع ثروت

قال رسول الله صلى الله علیه واله وسلم : خیر الناس من نفع و وصل و أعان؛ بهترین مردم کسی است که مفید باشد، رابطه برقرار کند و یاری دهد.(16)  کسانی هم که وارد عرصه انتخابات می شوند، باید یک تقیداتی، تعهداتی داشته باشند. این، خطاب به همه کسانی است که به عنوان نامزد وارد عرصه ی انتخابات می شوند.
 
نامزد انتخابات باید با قصد خدمت وارد شود. و اگر با قصد قدرت طلبی و جمع کردن پول و مسائل اور گوناگون و انگیزه های ناسالم دیگر وارد شود، به کشور خدمت نمی کند. نامزد انتخابات باید با انگیزه ی خدمت را وارد شود؛ این را باید تشخیص داد، باید فهمید، باید وان حدس زد. اگر چنانچه نامزدها به مراکز ثروت و قدرت و متصل شوند، کار خراب می شود. (17)
 

فتنه ۸۸ قانون شکنی

قال رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم:لا تکرهوا الفتنه فی آخرالزمان فانها تبیر المنافقین؛ از فتنه و آزمایش در آخرالزمان نگران نباشید چرا که موجب نابودی منافقان خواهد شد.(18)
 
ان شاء الله شورای محترم نگهبان طبق وظائف قانونی خود، آن کسانی را که صلاحیت دارند، به مردم معرفی خواهد کرد. همه هم باید تابع قانون باشند. آنجائی اشکال پیش می آید که تخلف از قانون انجام می گیرد. سال ۸۸ ای اشکالاتی که وارد شد، خسارتی که به کشور وارد کردند و نگذاشتند کشور و ملت طعم آراء چهل میلیونی را درست بچشد، به خاطر تخلف از قانون اساسی بود. یک عده ای یا برای خاطر اغراض نفسانی، یا هدف های خلاف سیاسی، یا هرچه - حالا در آن زمینه نمی خواهیم قضاوتی بکنیم - از قانون تخلف کردند، خطا کردند، از راه غیر قانونی وارد شدند؛ هم به خودشان صدمه زدند، هم به ملت صدمه زدند، هم به کشور صدمه زدند. راه درست، راه قانون است. همه تابع قانون باشند، همه تسلیم قانون باشند. گاهی ممکن است یک قانون، صددرصد درست هم نباشد، اما از بی قانونی بهتر است. گاهی ممکن است در یک بخشی، یک خطائی هم از مجری قانون سر بزند که من و شما بفهمیم او در اجرای قانون این خطا را کرده است؛ اما اگر نتوانیم آن را از طریق قانونی اصلاح کنیم، تحمل آن بهتر است از این که باز بی قانونی کنیم؛ از راه بی قانونی بخواهیم آنچه را می که به نظر ما خطا است، درست کنیم. قانون، معیار بسیار و خوبی است؛ وسیله ای است برای آسایش کشور، آرامش کشور، حفظ وحدت ملی، ادامه ی راه عمومی.(19)
 

بیان حرف های واقعی در تبلیغات و پرهیز از اسراف

امام علی (علیه السلام) در خطبه ۱۲۶ نهج البلاغه می فرماید:«الا و إن إعطاء المال فی غیر حقه تبذیر و اسراف و هو یرفع صاحبه فی الدنیا و یضعه فی الآخرة و یکرمه فی الناس ویهینه عند الله» آگاه باشید مال را در غیر مورد استحقاق صرف کردن تبذیر و اسراف است. ممکن است این عمل انسان را در دنیا بلندمرتبه کند اما مسلما در آخرت پست و حقیر خواهد کرد. در نظر توده مردم ممکن است سبب اکرام گردد اما در پیشگاه خدا موجب سقوط مقام انسان خواهد شد.»
 
من از نامزدهای انتخاباتی خواهش می کنم در تبلیغات، حرف های واقعی بزنند و کارهایی که می توانند انجام دهند و آنچه واقعا عقیده شان هست، آن را به مردم بگویند. مردم را آزاد بگذارند تا هرکس را خواستند، انتخاب کنند. در این تبلیغات، خرج و اسراف هم نشود. بنده گمان می کنم اگر کسی برای خدا از اسراف در تبلیغات و کارهای ناباب اجتناب کرد، خدای متعال به او کمک خواهد کرد و او را در مقصودی که دارد، موفق خواهد گرداند.(20)
 
ما عرض کردیم سلائق مختلف و هر کسی که احساس می کند توانائی دارد، بیاید وسط میدان؛ توده ی مردم و جمعیت عظیم ده ها میلیونی ملت هم ان شاء الله وارد و میدان خواهند شد؛ اما در محاسبه، آن کسانی که داوطلب را می شوند، اشتباه نکنند؛ بدانند مدیریت اجرایی کشور یعنی چه. نه در ارزیابی نیازی که کشور به یک قدرت و اجرائی دارد، اشتباه کنند، نه در ارزیابی توان خودشان اشتباه کنند. اگر چنانچه ارزیابی درستی انجام دادند، بیایند توی میدان؛ ملت هم نگاه میکند، انتخاب می کند.(21)

داشتن سیاست اقتصادی روشن و مدون

قال الإمام الباقر علیه السلام: « الکمال، کل الکمال، التفقه فی الدین، و الصبر على النائبة ، و تقدیر المعیشة» منتها درجه کمال؛ فهم عمیق در دین، و صبر به هنگام رسیدن بلا، و اندازه نگاه داشتن در معیشت، می باشد.(22)
 
ضعف ما در اقتصاد، که به سختی معیشت گروه هائی از مردم منتهی شد، عبارت است از وابستگی به نفت . که عرض کردم این یکی از ضعف های ما است - بی اعتنائی به سیاست های کلان اقتصادی، و سیاست ها و تصمیم گیری های پی در پی روزمره. مسئولین کشور - مسئولین امروز و بخصوص مسئولین آینده که بعد از انتخابات امسال بر سر کار خواهند آمد . به این نکته توجه کنند؛ کشور باید سیاست اقتصاد کلان روشن و مدون و برنامه ریزی شده داشته باشد؛ حوادث گوناگون نتواند تغییر و تبدیلی در آن ایجاد کند. (23)
 

نقطه قوت های قبلی ها را داشته باشد؛ نقطه ضعف ها را نه!

 این را همه بدانند که آنچه ما برای رئیس جمهور آینده نیاز داریم، عبارت است از امتیازاتی که امروز وجود دارد، منهای ضعف هائی که وجود دارد. این را همه توجه کنند؛ رئیس جمهور هر دوره ای باید امتیازات کسبی و ممکن الحصول رئیس جمهور قبلی را داشته باشد، ضعف های او را نداشته باشد.
 
هر کسی بالاخره نقاط قوتی دارد و نقاط ضعفی دارد. و رؤسای جمهور - چه رئیس جمهور امروز، چه رئیس جمهور و فردا - نقاط قوتی دارند و نقاط ضعفی هم دارند. همه ی ما همین جوریم؛ نقاط قوتی داریم، نقاط ضعفی داریم. آن چیزهایی که امروز برای دولت و برای رئیس جمهور از نقاط قوت محسوب می شود، اینها باید در رئیس جمهور و بعدی وجود داشته باشد، اینها را باید در خود تأمین کند؛ آن چیزهایی که امروز نقاط ضعف شناخته می شود - که ممکن است شما بگوئید، من بگویم، دیگری بگوید - این نقاط ضعف را باید از خود دور کند.(24)
 

وعده بیخود و بی مبنا ندهید!

امیرالمؤمنین (علیه السلام) در نامه به مالک اشتر می فرمایند: «و إیاک ... أن تعدهم فتتبع موعدک بخلفک فإن الخلف یوجب المقت عند الله و الناس قال الله سبحانه و تعالی کبر مقتا عند الله أن تقولوا ما لا تفعلون (25)؛ مبادا هرگز مردم را وعدهای داده، سپس خلف وعده نمایی.. چرا که خلاف وعده عمل کردن، خشم خدا و مردم را بر می انگیزاند که خدای بزرگ فرمود: دشمنی بزرگ نزد خدا آن که بگویید و عمل نکنید.»(26)
 
«وعده ی بیخود و بی مبنا هم ندهند، در باغ سبزهای بی منطق هم باز نکنند؛ منطقی، معقول، منطبق با واقعیت و با توکل به خدای متعال حرکت را پیش ببرند؛ ان شاءالله در آینده هم باید همین جور باشد».(27)
 
پی‌نوشت‌ها:
1- سوره حجرات، آیه۱۲
2- کافی، ج ۲، ص ۳۶۱، ح ۱
3- صحیفه امام ج ۱۲ ص ۱۲
4- انتخابات در اندیشه امام خمینی (رضی الله عنه) تبیان دفتر اول ص ۳۳۴
5- بیانات در دیدار کارگران و فعالان بخش تولید کشور ۱۳۹۲/2/7
6- سوره اسرا، آیه ۳۶
7- بیانات رهبری در دیدار دست اندرکاران برگزاری انتخابات ۱۳۹۲/2/16
8- نهج البلاغه، نامه ۵۳
9- همان
10- همان
11- بیانات در دیدار کارگران و فعالان بخش تولید کشور ۱۳۹۲/2/7
12- بیانات رهبری در حرم مطهر رضوی ۱۳۹۲/1/1
13- تحف العقول، ص ۳۲۰
14- بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم ۱۳۹۲/2/25
15- بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری ۱۳۸۸/12/6
16- مستدرک الوسائل، ج ۱۲، ص ۳۹۰
17- بیانات در دیدار مردم قم به مناسبت سالروز ۱۹ دی ۱۳۹۰/10/19
18- میزان الحکمه، ح ۱۵۷۴۸
19- بیانات رهبری در دیدار اقشار مختلف مردم ۱۳۹۲/2/25
20- بیانات رهبری در خطبه های نماز جمعه ی تهران ۱۳۸۲/11/24
21- بیانات رهبری در دیدار کارگران و فعالان بخش تولید کشور ۱۳۹۲/2/7
22- بحار الانوار ج ۷۵ ص ۱۷۲
23- بیانات رهبری در حرم مطهر رضوی ۱۳۹۲/1/1
24- همان
25- سوره صف، آیه ۳
26- نهج البلاغه، نامه ۵۳
27- بیانات رهبری در دیدار کارگران و فعالان بخش تولید کشور ۱۳۹۲/2/7
 
منبع: اخلاق اسلامی در انتخابات، معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه، سازمان چاپ و انتشارات اوقاف، چاپ اول، صص 49-33